Istòria d’Aran

Istòria d’Aran

Tot pòble a ua istòria, e tot pòble que se prede dera sua personalitat a ua istòria particulara, estructurada e definida. Era lengua pròpria, era istòria particulara e eth dret especiau son es tres èishi que conformen era nòsta identitat. Era Val d’Aran a compdat damb bèth intent de presentar es sues peculiaritats istoriques a trauès de fòrça trabalhs puntuaus d’aspèctes o d’eveniments concrèts dera istòria. I a molti trabalhs sus diuèrsi moments dera istòria e n’i a bèth un d’excellent, e en tot cas toti son ua aportacion interessanta, però Aran non compde damb un trabalh complèt qu’analise era sua istòria des des inicis enquiàs nòsti dies. Bèri intents an ajudat a conformar ua istòria generau complèta que tracte sus totes es epòques. En destacam eth trabalh de Juli Soler sus era Val d’Aran hè mès de cents ans, o eth de Melquiades Calzado, Pes camins dera nòsta istòria, de hè mès de 30 ans, o eth magnific recuelh de Llorenç Sánchez Vilanova, La Vall d’Aran, aproximació a la vissicitud i trajectòria històrica que ha influït en la singularitat del poble aranès, o era Istòria d’Aran 1 e era Istòria d’Aran 2, que damb ua finalitat pedagogica elaborèren un collectiu de mèstres, o er article sus aguest ahèr ena Gran Enciclopèdia Catalana, e d’autes. Però era Istòria d’Aran exaustiva, complèta e detalhada ei ua mancança qu’a Aran.
Ath delà, era lengua non ei quauquarren d’estatic, se non que va evolucionant e modelant-se damb eth temps. Era relacion entre istòria e lengua ei evidenta. Era lengua ei quauquarren complètament transversau, s’emplegue en toti es encastres dera vida. Mos cau conéisher er entorn entà conéisher milhor era nòsta lengua. Ei de besonh entà estudiar e hèr recèrca sus es modèls e perfil de lengua que cau utilizar en cada encastre, entà enriquir eth vocabulari e lexic, entà ampliar definicions, etc. Er Institut d’Estudis Aranesi – Acadèmia Aranesa dera Lengua Occitana, que des de hè quauqui ans ja a endralhat era orientacion normativa dera lengua pròpria d’Aran, a emprenut era elaboracion dera “Istòria d’Aran”, coma element fondamentau dera identitat aranesa.